اختلاف نظر بین صاحبنظران در مورد نقش ژنتیک در تکامل موجودات با پیدایش علم سنتتیک جدیدی به نام ژنتیک جمعیت (Population genetics) در دهه 1920 از بین رفت و متعاقبا دانشمندان مختلف از جمله هاردی ، ریاضیدان انگلیسی و وینبرگ در سال 1908 مطالعه نحوه رفتار ژنها و تغییرات فراوانی آنها در جمعیت و نقش آنها در تکامل موجودات زنده را دنبال و مهمترین قانون مرتبط با ژنتیک جمعیت را زیر عنوان قانون هاردی _ وینبرگ در اوایل این قرن پیشنهاد کردند. این اصل بدین صورت بیان میگردد که در یک جمعیت بزرگ که آمیزش به صورت تصادفی است و مهاجرت ، جهش و انتخاب وجود ندارد، فراوانی ژنی و ژنوتیپی ، نسل به نسل ، ثابت باقی مانده و فراوانی ژنوتیپی را میتوان به کمک فراوانی ژنی بدست آورد.
ژنتیک جمعیت ، شاخهای از علم ژنتیک است که رفتار ، خصوصیات ، فراوانی و عمل متقابل ژنها را در یک جمعیت مندلی که دارای ذخایر ژنی مشترک هستند، بطور ریاضی بر اساس قانون تعادل هاردی _ وینبرگ ، مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. سرنوشت یک جفت ژن در یک جمعیت به چه صورت است؟ قدرت تولید مثل یک موجود که دارای ژن بخصوصی است، بستگی به فراوانی آن ژن در جمعیت ، و عواملی دیگری از جمله رابطه بین آن جمعیت و محیط دارد. گزینش: گزینش با تغییر در فراوانی ژنها ، عامل مهم در تغییرات تکاملی در داخل یک جمعیت به شمار میرود و میتواند موجب جدا شدن یا تفکیک جمعیتها به نژادها و گونههای مختلف شود.
اگر مادهها XX و نرها XY باشند، از نظر یک جفت ژن a و A پنج ژنوتیپ امکانپذیر است، سه عدد از این ژنوتیپها (AA , Aa , aa) در مادهها و دو عدد در نرها (A , a) وجود خواهد داشت. ضریب همخونی احتمال به ارث رسیدن دو آلل یک جایگاه ژنی در یک موجود است که منشا مشترک داشته باشند و یا به عبارت دیگر این آللها کپی یک ژن در یک والد مشترک باشد. الل غالب در مقایسه با الل مغلوب ، فنوتیپ مربوطه را در توده بیشتر ظاهر میسازد، چرا که الل غالب اثر الل مغلوب را در حالت هتروزیگوسی نیز نهفته نگه میدارد. اگر دو والد به صورت تصادفی آمیزش پیدا کنند، ضریب همخونی نوزاد برابر این است که دو گامت به صورت تصادفی از والدین دارای ژنهای یکسان در یک جایگاه ژنی باشند.
❷ساز و کار های جدا کننده ی خزانه ی ژنی گونه ها: ●پیش زیگوتی: ▲بوم شناختی (زیستگاهی ): در یک منطقه ولی با زیستگاه های مختلف ■مار غیر سمی آبزی و خشکی زی ■انگل ها با میزبان های مختلف اختصاصی ▲رفتاری : مهم در گونه هایی با ظاهر شبیه به هم ■الگوی تابش شب تاب نر ■آواز چکاوک های بالغ ▲زمانی : تولید مثل در فصل های مختلف ■راسو ها(جفت گیری در پایان تابستان و پایان زمستان) ■قورباغه ها ▲مکانیکی: عدم تولید مثل به دلیل تفاوت ساختاری ■حشرات گرده افشان گل های مختلف ← ساختار بدن مختلف ← عدم گرده افشانی بین گل های مختلف ■وزغ ها (وزغ بزرگ با وزغ کوچک درخت بلوط) ▲گامتی: معمولا مرگ اسپرم های یگ گونه در دستگاه تناسلی ماده ی گونه ی دیگر(در لقاح داخلی) و نیز شناسایی گامت های هرگونه به کمک مولکول های ویژه ای در سطح گامت ها (در لقاح خارجی) ■گیاهان← تشکیل لولهء گرده توسط دانه های گرده فقط روی کلالهء گل گیاهان هم گونه ●پس زیگوتی: ▲نازیستایی دو رگه: مرگ جنین در مراحل اوله نمو به دلیل ناسازگاری ژنتیکی ■قورباغه ها ■گوسفند و بز (تشکیل تخم ولی مرگ در جنینی) ▲نازایی دو رگه: جانداران حاصل زیستاست ولی زایا نیست ←عدم تبدیل تبادل ژن به یک روند پایدار ■قاطر ▲ناپایداری دودمان دورگه: دورگه های نسل اول زیستا و زایا هستند ولی نسل دوم نازیستا و نازا ■گونه های مختلف پنبه.
▲جمعیت اولیه—–(رانش)—> گروه کوچک باقیمانده —-(تولید مثل)—> جمعیت ثانویه با فراوانی الل مشابه گروه کوچک باقیمانده ▲اثر بنیان گذار: مهاجرت تعداد کمک افراد ، مثلا به یک جزیره و بنیان نهادن جمعیت تازه ای در آنجا ●انتخاب طبیعی ← یکی از شروط برقراری تعادل در جمعیت = برابر بودن شانس بقا و تولید مثل برای همه ی افراد ▲شایستگی تکاملی هر فرد = سهم نسبی او در تشکیل خزانه ی ژنی نسل بعد ▲عوامل موثر بر شایستگی تکاملی : انتخاب جفت، تعداد دفعات جفت گیری، تولید گامت های سالم، تعداد سلول های زیگوت که پس از هر بار جفت گیری تولید می شوند، درصدی از زیگوت ها که نمو جنینی را با موفقیت می گذرانند و منجر به تولید نوزاد می شوند، شانس زنده ماندن زاده ها تا رسیدن به سن تولید مثل و شانس زنده ماندن والدین پس از تولید مثل به ویژه در گونه ها یی که والدین از فرزندان مراقبت می کنند.
دفتر مرکزی انتشارات بوم سازه (سیویلیکا): تهران، بزرگراه جلال آل احمد، بین خیابان کارگر و بزرگراه چمران، کوچه پروانه، پلاک ۴، ساختمان چمران، طبقه ۴، واحد ۳۱. تمامی خدمات پایگاه سیویلیکا ، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می باشند و فعالیت های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است. تلفن: ۸۸۰۰۸۰۴۴ ، ۸۸۳۳۵۴۵۰ ، ۸۸۳۳۵۴۵۱ ، ۸۸۳۳۵۴۵۲ - کد پستی: ۱۴۳۹۹۱۴۱۵۳.
نشانی: تهران، بزرگراه اشرفی اصفهانی، نرسیده به پل بزرگراه شهید همت، خیابان شهید قموشی، خیابان بهار، نبش کوچه چهارم، پلاک 1. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران, [online] 18(2 (پیاپی 36)), pp. اثر انتخاب مصنوعی بر روی ساختار ژنتیکی جمعیت های راش (Fagus orientalis Lipsky). اثر انتخاب مصنوعی بر روی ساختار ژنتیکی جمعیت های راش (Fagus orientalis Lipsky). اثر انتخاب مصنوعی بر روی ساختار ژنتیکی جمعیت های راش (Fagus orientalis Lipsky). تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران, 18(2 (پیاپی 36)), 165-180. صالحی شانجانی پروین، جوانی وندرامین جوزپه، کلاگری محسن.
بررسی ساختار ژنتیک جمعیت گاو ماهی سرگنده (Neogobius gorlap) دریای خزر در سواحل استان های گلستان و مازندران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ای. بررسی ساختار ژنتیک جمعیت گاو ماهی سرگنده (Neogobius gorlap) دریای خزر در سواحل استان های گلستان و مازندران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ای. بررسی ساختار ژنتیک جمعیت گاو ماهی سرگنده (Neogobius gorlap) دریای خزر در سواحل استان های گلستان و مازندران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ای. نشانی: تهران، بزرگراه اشرفی اصفهانی، نرسیده به پل بزرگراه شهید همت، خیابان شهید قموشی، خیابان بهار، نبش کوچه چهارم، پلاک 1. پورغلام حمزه، زمینی عباسعلی، لالویی فرامرز، خارا حسین، تقوی محمدجواد.